नवी दिल्ली: वाघाची (Tiger) डरकाळी ऐकून अंगावर शहारे येतात, हे खरं असलं तरी, वाघाची जीभ (Tiger’s Tongue) ही देखील तितकीच वैशिष्ट्यपूर्ण आणि थरारक गोष्ट आहे. तुम्ही कधी बारकाईने पाहिलं नसेल, पण वाघाची जीभ नुसती चाटण्यासाठी किंवा चव घेण्यासाठी नसते, तर ती शिकार फाडण्यासाठी आणि कातडे हाडापासून सहज वेगळे करण्यासाठी वापरले जाणारे निसर्गाचे एक ‘धारदार हत्यार’ आहे.
वाघाच्या जिभेवर बारीक, पण अत्यंत धारदार काटे असतात, ज्यांना शास्त्रीय भाषेत पॅपिली (Papillae) म्हणतात.
-
स्वरूप: हे पॅपिली आपल्या घरातल्या घासणीसारखे (Sandpaper) किंवा उलटे केलेल्या हुकसारखे दिसतात.
-
घटक: आपल्या नखांमध्ये असणाऱ्या केराटिन (Keratin) नावाच्या प्रथिनापासूनच हे काटे तयार झालेले असतात, जे त्यांना प्रचंड टणकपणा आणि धार देतात.
वाघ जेव्हा शिकार करतो, तेव्हा तो फक्त दात आणि पंजाचा वापर करत नाही, तर या जिभेचा उपयोग मांस खाण्यासाठी करतो. शिकार केल्यानंतर, वाघ या काट्यांच्या मदतीने मांसाचे मोठे तुकडे सहजपणे फाडतो. हे काटे मांसाला घट्ट पकडतात आणि खेचतात. वाघाची जीभ इतकी प्रभावी असते की, ती शिकार केलेल्या प्राण्याचे कातडे हाडांपासून सहजपणे वेगळे करू शकते. ही प्रक्रिया एखाद्या चामड्याचे सोलपट काढण्यासारखी असते, जी केवळ जिभेच्या मदतीने केली जाते. वाघाची जीभ फक्त शिकारीसाठीच वापरली जात नाही, तर ती वाघाला स्वतःचे शरीर स्वच्छ ठेवण्यासाठी देखील मदत करते. तुम्ही मांजरीला (Cat) स्वतःला चाटून साफ करताना पाहिलं असेल, कारण मांजरीच्या जिभेवरही असेच पॅपिली असतात. अगदी त्याचप्रमाणे, वाघसुद्धा स्वतःच्या शरीराला चाटून साफ करतो. या धारदार काट्यांच्या मदतीने वाघ आपल्या शरीरावरची माती, परजीवी (Parasites) आणि सैल झालेले केस काढून टाकतो.
थोडक्यात सांगायचे तर, वाघाची जीभ म्हणजे निसर्गाने त्याला दिलेले एक मल्टि-टूल आहे. ती केवळ अन्न खाण्यासाठीच नव्हे, तर सफाई आणि शिकारीसाठी वापरली जाणारी एक अचूक यंत्रणा आहे. त्यामुळे, पुढच्या वेळी वाघाला चाटताना पाहिल्यास, लक्षात ठेवा की हे ‘चाटणे’ किती धोकादायक आणि शक्तिशाली असू शकते!
